“Không thể tiếp tục phát triển đất nước theo tư tưởng” phong trào “,” ăn xổi “được …”.
Trên đây là quan điểm của ông Trần Đức Cảnh (thành viên sáng lập Trường Đại học Phan Châu Trinh, đồng thời là người có nhiều năm làm công việc tư vấn tuyển sinh cho Trường Đại học Harvard , Hoa Kỳ), khi nói về khát vọng của người Việt.
Nguồn nhân lực không xứng đáng với sự đầu tư
Trong điều kiện thế giới mở hiện nay, nguồn nhân lực đi đào tạo tại các nước tiên tiến là việc cần làm và làm thường xuyên. Ở Việt Nam, từ năm 2006 khi gia nhập WTO được xác định “hội nhập nhưng không hòa tan”, học tập, rút ​​kinh nghiệm hay, có bộ lọc của thế giới chọn lọc để áp dụng linh hoạt trong điều kiện Việt Nam.
Theo Bộ GD & ĐT, với Đề án 322 (nay là Đề án 911) từ năm 2000 đến năm 2010, Việt Nam đã chi hơn 2.500 tỷ đồng cho gần 3.000 Bộ quản lý, Giảng viên đi nước ngoài tập và trong số 2.268 người được đưa đi đào tạo tiến sĩ thì chỉ có 1.074 tiến sĩ về nước. Và thời gian đào tạo cho một thạc sĩ ước tính trung bình là 2 năm, chi phí 44.000 USD, và tiến sĩ là 4 năm, chi phí 88.000 USD.
Không chỉ vậy, số lượng du học sinh Việt Nam ở nước ngoài ngày càng tăng: Năm học 2010 – 2011 có 98.536 người, năm học 2011 – 2012 có 106.104 người. Nếu tính trung bình mỗi suất học trị giá 15.000 USD thì mỗi năm Việt Nam chuyển ra nước ngoài trên 1,5 tỉ USD.

Ông Trần Đức Cảnh tại Mỹ

Có nhiều lý do nhưng cơ bản trong nước không đủ điều kiện để họ có thể hiến tặng.Tuy nhiên, nếu như vậy với các nhà phát triển nước, con số đầu tư đào tạo nguồn nhân lực của chúng ta, chúng ta vẫn chưa có bao bì. Điều đáng nói, rất nhiều người sau khi được đào tạo ở nước ngoài trở lại không trở về nước làm việc hoặc khi về nước công việc không phù hợp.

Tại Mỹ, hàng năm số du học sinh tự túc (không nhận học bổng) chiếm 97 – 98% (khoảng 16.000 du học sinh). Chi tiêu trung bình ước tính khoảng 35.000 USD / năm cho 1 lần du học, thì số tiền phải chi ở Mỹ mỗi năm khoảng 543.000 USD.
Nói về trò chơi giáo dục trong thời kỳ hội nhập, ông Trần Đức Cảnh cho biết, giáo dục đóng vai trò chủ yếu. Việc đưa ra thành viên theo chương trình học bổng của nhà nước, nước ngoài học bổng hay du học tự túc tại các nhà phát triển nước là điều cần thiết, song song với việc xây dựng đầu tư và thay đổi hiệu quả hệ thống giáo dục mới trong nước. Một trong những quan trọng mục tiêu là sử dụng nguồn nhân lực tốt được đào tạo nước ngoài để tiếp nhận và chuyển đổi hệ thống giáo dục trong nước nhập hội.
Riêng về Đề án 322, ông Cảnh cho rằng, học bổng do ngân sách nhà nước cấp, nếu chúng ta có thiết bị đào tạo mục tiêu, rõ ràng; kế hoạch tuyển chọn, sử dụng chính nguồn và sử dụng nguồn nhân lực sau khi đào tạo nước ngoài về, thì kết quả tính toán của chương trình chắc chắn sẽ rất lớn. Nhưng “những gì tôi biết được thông qua báo chí thông tin, sự thành công của chương trình này trong thập niên trước và giới hạn”, ông Cảnh nói.
Cũng theo thông tin từ ông Trần Đức Cảnh, hai chương trình học bổng của Mỹ được đánh giá là rất tốt từ cả Mỹ và Việt Nam mà ông có thể đóng góp ít trong giai đoạn đầu: Chương trình Fulbright và Việt Nam Quỹ Giáo dục (VEF).
Dù chương trình Fulbright-Việt Nam, bắt đầu từ năm 1991, đứng hàng thứ 2 so với các nước trên thế giới về lượng học bổng nhưng con số cũng chỉ giới hạn ở mức dưới 25 học bổng mỗi năm. VEF học bổng chương trình, bắt đầu năm 2001, chỉ cấp khoảng trên dưới 40 suất mỗi năm, tập trung vào các khoa học tự nhiên, y khoa và kỹ thuật. Đến nay 2 chương trình đã được đạo tạo trên 1 ngàn người, không ít người hiện nay đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội và khoa học kỹ thuật trong nước.

Không thể phát triển đất nước theo tư duy “phong trào” …
Quan sát của ông Cảnh sát cho rằng, đào tạo nguồn nhân lực là để canh tân đất nước. Bài học mà người Trung Quốc thập niên 70 của thế kỷ trước là, Trung Quốc có kế hoạch đưa ra một vạn sinh viên ưu tú mỗi năm hát du học ở Mỹ theo chương trình học bổng quốc gia, tập trung vào các ngành học khoa học – kỹ thuật. Lực lượng này đã đóng góp không nhỏ vào sự thay đổi mới và phát triển kỹ thuật của Trung Quốc. Một số lựa chọn ở lại làm việc tại Mỹ, cũng đã đóng vai trò rất lớn trong kết nối giáo dục, khoa học – kỹ thuật, kinh doanh giữa 2 nước trong hơn 3 thập niên qua.
Ngày này, hầu như tất cả các trường đại học tên tuổi lớn của Mỹ đều có mặt của Giáo sư người gốc Trung Quốc, một số người đóng vai trò chủ chốt trong các khoa, trường. Họ tận dụng tối đa hiệu lực tối đa để vận hành, tuyển chọn sinh viên từ Trung Quốc, cho học bổng và đào tạo bậc Tiến sĩ ở các trường lớn tại Mỹ. Họ xây dựng một mạng lưới qua 2-3 thế hệ và rất mạnh, hiệu quả. Nói chung, Trung Quốc mạnh mẽ thực hiện kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực ở nước ngoài để phát triển nước và họ đã thành công.
“Nếu chúng ta có con người, có ước mơ, có kế hoạch, cộng đồng với tinh thần dân tộc và nắm bắt cơ hội trước mắt … thì sẽ thực hiện được. Hiện nay chúng tôi có gần 1,8 triệu người Việt hay gốc Việt sinh sống ở Mỹ, trong đó có gần 400 ngàn người có trình độ từ đại học trở lên, chưa kể số người ở các nước khác, một nguồn lực rất tốt để kết nối và phát triển. Nhưng kết nối phải đến từ chiều 2 và thanh niên là nguồn lực tốt nhất để làm được điều đó ”, ông Cảnh báo.
Ông Cảnh cũng cho biết, hơn 15 năm trước ông đã cùng với một số bạn bè đang giảng dạy tại các đại học ở phần khởi động chương trình học bổng mang tính cá nhân, đào tạo bậc tiến sĩ của khoa học – kỹ thuật cho sinh viên Việt Nam, sau đó chương trình VEF ra đời, có cùng đích.
Thực tế, nếu chúng ta có tiêu chuẩn và kế hoạch phát triển nguồn nhân lực rõ ràng cho một hay nhiều lĩnh vực, đặc biệt là ngành học kỹ thuật, thì tổ chức, sắp xếp tài chính cho chương trình học bổng quy mô lớn ở cấp hội hay chính phủ, có liên kết và sự hỗ trợ của nhiều trường đại học lớn ở Mỹ là chuyện hoàn toàn có thể làm được.  
“Chúng tôi có thể đưa ra một số trăm ngàn ngàn sinh viên du học Mỹ ở bậc tiến sĩ mỗi năm, nếu có quyết tâm”. Quan trọng là đầu tư đào với mục tiêu gì? Kế hoạch phát triển sẽ như thế nào? Khi có câu trả lời của vàng về việc sử dụng kết quả đầu ra, thì làm ngược lại là điều không khó.
Phong trào có vai trò của nó, có thể là tác giả của ban đầu, nhưng phải nhanh chóng được xây dựng để có được một mục tiêu ổn định, vững chắc và lâu dài cho mọi lĩnh vực của xã hội. Ông Trần Đức Cảnh cũng cho rằng, không thể tiếp tục phát triển đất nước theo tư duy “phong trào”, “ăn xổi” … được.  
“Có nhiều điều để nói về“ Khát vọng trẻ và các vấn đề liên quan ”, nhưng quan trọng là tuổi trẻ sống có mục tiêu, chuyển mục tiêu thành kế hoạch hành động có thể, cần có tiêu chuẩn thời gian, thực hiện and trì hoãn. Không có chuyện đi trước đón đầu, vừa chạy vừa sắp xếp hàng … mà xây dựng một cái gì đó vững chắc và lâu dài được.
May mắn nhất của đất nước hiện nay là “khát vọng” của tuổi trẻ còn rất lớn, nhưng ”nếu không khai thác được khát vọng để có khả năng chứa đựng nước, là bỏ thêm một cơ hội vô cùng lớn”, ông Trần Đức Cảnh quyết định        
Nguồn: http://giaoduc.net.vn/Vi-khat-vong-Viet/Phat-trien-dat-nuoc-khong-the-an-xoi-post137372.gd